Thế giới có đủ của cải và tài nguyên để cung cấp cho mọi người mức sống cơ bản. Tuy nhiên, người dân sống ở những quốc gia nghèo nhất thế giới vẫn sống trong cảnh bần cùng và tuyệt vọng. Những quốc gia này gần đây đã trải qua nội chiến hoặc đang trải qua xung đột giáo phái hoặc sắc tộc.
Đặc điểm chung của các quốc gia nghèo trên thế giới
Các quốc gia nghèo nhất thế giới thường được xác định dựa trên GDP per capita (dưới 1.000-2.000 USD/năm theo dữ liệu IMF và World Bank năm 2024-2025), hoặc phân loại Least Developed Countries (LDCs) của Liên Hợp Quốc (44 quốc gia tính đến tháng 12/2024). Chúng chủ yếu nằm ở châu Phi cận Sahara (như South Sudan, Burundi, Malawi), nhưng cũng có ở châu Á (Afghanistan, Yemen) và châu Đại Dương (Kiribati). Những quốc gia này nhà khoảng 40% dân số sống dưới mức nghèo cực đoan (dưới 2,15 USD/ngày), với khoảng cách thu nhập khổng lồ so với các nước giàu (ví dụ: GDP per capita trung bình của 10 nước nghèo nhất chỉ khoảng 1.600 USD, so với 118.000 USD ở 10 nước giàu nhất).
Những đặc điểm chung tạo nên vòng luẩn quẩn nghèo đói, làm khó khăn cho phát triển bền vững. Dưới đây là phân tích chi tiết, dựa trên báo cáo của World Bank, IMF và UN (2024-2025).
Kinh tế yếu kém và phụ thuộc
- GDP per capita thấp và tăng trưởng chậm: Theo tin tức từ KJCCOM, trung bình dưới 1.000 USD, với tăng trưởng GDP thường dưới 3%/năm do thiếu đầu tư. Nhiều nước phụ thuộc vào xuất khẩu hàng hóa thô (dầu mỏ, khoáng sản, nông sản), dễ bị ảnh hưởng bởi biến động giá toàn cầu (boom-bust cycles).
- Nông nghiệp truyền thống chiếm ưu thế: Hơn 70% dân số làm nông nghiệp tự cung tự cấp, thiếu công nghệ hiện đại, dẫn đến năng suất thấp.
- Nợ công cao và phụ thuộc viện trợ: Tỷ lệ nợ/GDP trung bình 72% (cao nhất 18 năm), với 50% quốc gia ở tình trạng nợ nần nghiêm trọng hoặc rủi ro cao. Phụ thuộc viện trợ quốc tế (như IDA của World Bank) để duy trì ngân sách.
Chính trị không ổn định và xung đột
- Chiến tranh, xung đột dân sự và bất ổn chính trị: Nhiều nước như South Sudan, Afghanistan, Yemen chịu ảnh hưởng từ nội chiến, đảo chính, tranh chấp sắc tộc/tôn giáo, làm gián đoạn kinh tế (ví dụ: bầu cử tranh cãi ở Mozambique 2024 gây bạo loạn).
- Tham nhũng và thể chế yếu: Chính phủ thiếu minh bạch, dẫn đến lãng phí nguồn lực và cản trở đầu tư nước ngoài.
- Dân chủ mong manh: Nhiều nước có lịch sử thuộc địa, dẫn đến thể chế yếu kém sau độc lập.
Môi trường và thiên tai
- Vị trí địa lý bất lợi: Hầu hết là nội địa (landlocked) như Chad, Niger, thiếu cảng biển làm tăng chi phí thương mại; hoặc đảo nhỏ dễ bị ảnh hưởng biển (Kiribati).
- Biến đổi khí hậu và thiên tai: Hạn hán, lũ lụt, bão thường xuyên (ví dụ: El Niño 2023-2024 gây thiệt hại 2,5 triệu người ở Malawi), phá hủy mùa màng và tăng giá thực phẩm.
- Mất đa dạng sinh học và tài nguyên: Dù giàu khoáng sản, khai thác không bền vững dẫn đến suy thoái đất đai.
Danh sách quốc gia nghèo nhất thế giới hiện nay
Burundi
- Thu nhập bình quân đầu người của Burundi: 727 đô la Mỹ/người/năm
Quốc gia nhỏ bé Burundi, vốn đang chìm trong xung đột sắc tộc và nội chiến giữa người Hutu và người Tutsi chiếm đa số, đã tụt hai bậc trên bảng xếp hạng kể từ năm ngoái. Tổng thống Pierre Nkurunziza, một cựu phiến quân Hồi giáo đã giành chiến thắng nhiệm kỳ thứ ba vào năm ngoái trong một cuộc bầu cử gây tranh cãi do phe đối lập gian lận sau một cuộc đảo chính bất thành, vẫn đang chịu áp lực quốc tế.
Vào tháng 3 năm 2016, Liên minh Châu Âu, nhà tài trợ lớn nhất của Burundi, đã cắt viện trợ cho chính phủ nhằm gây áp lực buộc Nkurunziza đàm phán chấm dứt cuộc khủng hoảng chính trị. Cuộc khủng hoảng đã đẩy đất nước vào suy thoái kinh tế, và chính phủ Burundi đã đình chỉ thương mại với nước láng giềng Rwanda vào tháng 7 năm 2016, với lý do lo ngại về an ninh lương thực. Điều này đã đẩy giá các loại lương thực thiết yếu như khoai tây lên cao và sản lượng cà phê, cây trồng chính của đất nước, đang suy giảm. Một nghiên cứu gần đây của UNDP tại Burundi cho thấy 82,1% dân số sống với mức thu nhập 1,25 đô la Mỹ hoặc thấp hơn mỗi ngày, và 90% người dân Burundi sống dựa vào nông nghiệp, khiến người dân rất dễ bị tổn thương trước biến động giá cả, các hạn chế xuất khẩu và tình trạng thiếu lương thực.
Cộng hòa Trung Phi
- Thu nhập của Cộng hòa Trung Phi: 746 đô la Mỹ/người/năm
Giàu vàng, dầu mỏ, uranium và kim cương, Cộng hòa Trung Phi là một quốc gia rất giàu có nhưng lại có dân số rất nghèo. Tuy nhiên, sau gần một thập kỷ là quốc gia nghèo nhất thế giới, đất nước 4,7 triệu dân này đang bắt đầu cho thấy những dấu hiệu cải thiện.
Lần đầu tiên kể từ khi giành độc lập từ Pháp năm 1960, Cộng hòa Trung Phi đã bầu ra một tổng thống dân chủ vào năm 2016. Faustin Archangel Touadera, cựu thủ tướng kiêm nhà toán học, đã vận động tranh cử với tư cách là một người ôn hòa, người có thể thu hẹp khoảng cách giữa cộng đồng Hồi giáo thiểu số và cộng đồng Cơ đốc giáo chiếm đa số. Mặc dù việc ông đắc cử được coi là một bước tiến quan trọng trong quá trình phục hồi của đất nước, với khoảng 75% dân số vẫn sống dưới mức nghèo khổ, con đường phục hồi vẫn còn rất dài.
Tăng trưởng kinh tế đã bắt đầu phục hồi, nhờ ngành gỗ và sự phục hồi của cả nông nghiệp và khai khoáng. Nền kinh tế cũng được hưởng lợi từ việc hoạt động buôn bán kim cương được nối lại, vốn bị cho là đang tài trợ cho các nhóm tôn giáo vũ trang bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt quốc tế năm 2013.
Nigeria
- Thu nhập bình quân đầu người của Nigeria: 1.280 đô la/người/năm
Theo như những người quan tâm thiện nguyện kjc cho biết, với 80% diện tích đất nước bị sa mạc Sahara bao phủ và dân số tăng nhanh chóng, phần lớn phụ thuộc vào nông nghiệp quy mô nhỏ, Nigeria dễ bị tổn thương trước tình trạng sa mạc hóa và biến đổi khí hậu. Tình trạng thiếu lương thực, tỷ lệ bệnh tật và tử vong cao, cùng nguy cơ xung đột mới giữa nhóm thánh chiến Boko Haram và đồng minh Nhà nước Hồi giáo (ISIS) của chúng. Một trong những động lực chính của nền kinh tế Nigeria là việc khai thác các tài nguyên thiên nhiên quý giá như vàng và uranium, vốn cũng bị ảnh hưởng bởi giá cả hàng hóa biến động.
Tuy nhiên, quốc gia lớn nhất Tây Phi dường như cuối cùng cũng đang bước vào một giai đoạn chuyển đổi chính trị và kinh tế mới. Nigeria, quốc gia đã phải đối mặt với tình trạng bất ổn chính trị kể từ khi giành độc lập từ Pháp vào năm 1960, đã tuyên bố lãnh đạo đối lập cấp cao Mahamadou Issoufou là người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2011. Kể từ đó, việc thực thi luật đầu tư mới và cải thiện khả năng tiếp cận tín dụng đã dẫn đến sự gia tăng mạnh mẽ của đầu tư trực tiếp nước ngoài.
Ma-rốc
Maroc, một trong những quốc gia nhỏ nhất châu Phi, đã đạt được những tiến bộ trong những năm gần đây trong việc kích thích tăng trưởng kinh tế và thực hiện các cải cách cơ cấu quan trọng. Tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người, tăng từ khoảng 975 đô la Mỹ năm 2010 lên 1.200 đô la Mỹ năm 2018, dự kiến sẽ đạt 1.580 đô la Mỹ vào năm 2024. Xu hướng cải thiện này được hỗ trợ bởi một chính phủ dân chủ, ổn định, được cả Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới tài trợ mạnh mẽ. Tuy nhiên, nghèo đói vẫn còn phổ biến, và nền kinh tế Maroc, vốn phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp dựa vào nước mưa, vẫn dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu. Kết quả là, mặc dù mức sống ở các thành phố nhìn chung đã được cải thiện, nhưng tình trạng mất an ninh lương thực vẫn ở mức cao ở các vùng nông thôn.
Nam Sudan
Nam Sudan là quốc gia non trẻ nhất thế giới, ra đời vào ngày 9 tháng 7 năm 2011, sáu năm sau khi một thỏa thuận hòa bình chấm dứt xung đột với Sudan, cuộc nội chiến dài nhất châu Phi. Tuy nhiên, bạo lực vẫn tiếp tục tàn phá đất nước.
Một cuộc xung đột mới bùng nổ vào năm 2013, trải dài trên 10 khu vực ở Nam Sudan, nơi sinh sống của khoảng 60 nhóm sắc tộc, khi Tổng thống Salva Kiir cáo buộc cựu phó tổng thống kiêm thủ lĩnh phiến quân Riek Machar âm mưu đảo chính. Giao tranh đã khiến khoảng 400.000 người thiệt mạng và hơn 4,3 triệu người phải di dời.
Nam Sudan có thể là một quốc gia rất giàu có, nhưng với gần như toàn bộ hàng xuất khẩu của Nam Sudan là dầu mỏ, giá hàng hóa giảm và chi phí an ninh tăng cao đang tác động đến nền kinh tế của đất nước. Ngoài sản xuất dầu mỏ, hầu hết người dân còn dựa vào nông nghiệp tự cung tự cấp.
Vào tháng 8 năm 2018, Kiir và Machar đã ký một thỏa thuận ngừng bắn và chia sẻ quyền lực. Vài tháng sau, một hội nghị thượng đỉnh được tổ chức tại Thành phố Vatican, nơi Đức Giáo hoàng Francis đã quỳ xuống và hôn chân hai người để cầu xin hòa bình. Nếu thành công, người dân Nam Sudan cuối cùng có thể tận hưởng một cuộc sống thịnh vượng.
Liberia
- Thu nhập bình quân đầu người của người Liberia: 1.413 đô la/người/năm
Nền cộng hòa lâu đời nhất châu Phi từ lâu đã bị xếp hạng là một trong những quốc gia nghèo nhất. Mặc dù đã được hưởng hòa bình và ổn định kể từ khi kết thúc nội chiến năm 2003, chính phủ vẫn chưa giải quyết thỏa đáng những thách thức hệ thống và cơ cấu then chốt. Hơn nữa, đất nước chỉ có 4,7 triệu dân này đang phải vật lộn để phục hồi sau sự sụp đổ giá cả hàng hóa và dịch Ebola năm 2014 hoành hành ở Tây Phi.
Tình hình đang được cải thiện, với các chỉ số tăng trưởng kinh tế và GDP bình quân đầu người được cải thiện đáng kể. Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự báo triển vọng tích cực cho những năm tới. Tổng thống: George Weah đắc cử trong cuộc tổng tuyển cử năm 2017. Chính phủ của ông ưu tiên tạo việc làm, đa dạng hóa kinh tế và các nhu cầu cơ sở hạ tầng thiết yếu.
Mozambique
- Thu nhập bình quân đầu người của Mozambique: 1.310 đô la Mỹ/người/năm
Từng là thuộc địa của Bồ Đào Nha, Mozambique giàu tài nguyên đất đai, nước, năng lượng và khoáng sản. Ngoài ra, các mỏ khí đốt tự nhiên mới được phát hiện có thể bổ sung khoảng 40 tỷ đô la vào nền kinh tế nước này vào năm 2035. Mozambique cũng có vị thế thuận lợi, khi bốn trong số sáu quốc gia giáp biên giới với Mozambique là đối tác thương mại toàn cầu lớn. Trong thập kỷ qua, tăng trưởng GDP trung bình đạt hơn 5%.
Tuy nhiên, Philippines vẫn nằm trong số 10 quốc gia nghèo nhất thế giới, với phần lớn dân số sống dưới mức nghèo khổ. Bất chấp cuộc nội chiến kéo dài 15 năm và kết thúc vào năm 1992, điều kiện khí hậu khắc nghiệt, tham nhũng và bất ổn chính trị vẫn tiếp diễn. Philippines sẽ tổ chức bầu cử tổng thống và quốc hội tiếp theo vào tháng 10 năm 2019, nhưng tổng thống đương nhiệm dự kiến sẽ phải đối mặt với sự cạnh tranh từ FRELIMO, đảng cầm quyền từ năm 1994, và đảng đối lập chính Renamo, làm dấy lên nghi ngờ rằng tình hình sẽ thực sự thay đổi.
Cộng hòa Dân chủ Congo (DRC)
- Thu nhập bình quân đầu người của Cộng hòa Dân chủ Congo: 791 đô la Mỹ/người/năm
Kể từ khi giành được độc lập từ Bỉ vào năm 1960, Cộng hòa Dân chủ Congo đã trải qua nhiều thập kỷ dưới chế độ độc tài, bất ổn chính trị và bạo lực. Giờ đây, đất nước đã sẵn sàng bước sang trang mới: vào ngày 24 tháng 1 năm 2019, Félix Antoine Tshisekedi Chilombo, con trai của lãnh đạo phe đối lập Etienne Tshisekedi, đã được bầu làm tổng thống mới.
Theo Ngân hàng Thế giới, với 80 triệu ha đất canh tác và hơn một tỷ khoáng sản cùng kim loại quý ẩn giấu dưới lòng đất, Cộng hòa Dân chủ Congo có tiềm năng trở thành một trong những quốc gia giàu có nhất châu Phi và là động lực tăng trưởng kinh tế cho toàn bộ lục địa châu Phi. Tuy nhiên, bất ổn chính trị và tham nhũng lan rộng vẫn đang cản trở tiềm năng đó.
Madagascar
- Thu nhập bình quân đầu người của Madagascar: 1.699 đô la Mỹ/người/năm
Madagascar là hòn đảo lớn thứ tư thế giới, nằm cách bờ biển Đông Phi 400 km. Nơi đây nổi tiếng với hệ động vật hoang dã đa dạng. Du lịch đang bùng nổ, nhưng vẫn chưa thể giúp đất nước thoát khỏi đói nghèo. Phần lớn dân số vẫn dựa vào nông nghiệp tự cung tự cấp, khiến nền kinh tế dễ bị tổn thương trước các thảm họa liên quan đến khí hậu.
Kể từ khi giành được độc lập từ Pháp vào năm 1960, Madagascar đã phải đối mặt với bất ổn chính trị, các cuộc đảo chính bạo lực và các cuộc bầu cử gây tranh cãi. Năm 2013, cựu Bộ trưởng Tài chính Heri Rajoelina đã giành chiến thắng trong một cuộc bầu cử tự do và công bằng. Trên cương vị tổng thống, ông đã vận động tranh cử với chủ trương xóa đói giảm nghèo và ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng. Tăng trưởng kinh tế vẫn duy trì mạnh mẽ trong suốt nhiệm kỳ của ông, từ 2,2% lên hơn 5%. Tuy nhiên, cuộc bầu cử năm 2018 bị phủ bóng bởi các cáo buộc tham nhũng, làm gia tăng nguy cơ bất ổn chính trị. Doanh nhân Andri Rajoelina, người từng giữ chức tổng thống từ năm 2009 đến năm 2014, đã trở lại nắm quyền, hy vọng ông sẽ không phá hỏng những tiến bộ đã đạt được dưới thời người tiền nhiệm.
Comoros
- Thu nhập bình quân đầu người của Comoros: 1.662 đô la Mỹ/người/năm
Quần đảo núi lửa này ở Ấn Độ Dương, nằm ở phía bắc eo biển Mozambique, là một thiên đường tự nhiên với những bãi biển hoang sơ và rừng mưa nhiệt đới đa dạng. Tuy nhiên, về mặt kinh tế, quần đảo này đã trở thành một cơn ác mộng, với tỷ lệ thất nghiệp cao và một quốc gia phụ thuộc vào viện trợ và hỗ trợ kỹ thuật nước ngoài. Mặc dù đất sét giàu có không thích hợp cho nông nghiệp, nhưng ước tính có khoảng 800.000 người kiếm sống bằng nông nghiệp, du lịch, đánh bắt cá, lâm nghiệp, cùng các hoạt động kinh tế khác.
Kể từ khi giành được độc lập từ Pháp vào năm 1974, Comoros đã trải qua một thời kỳ bất ổn chính trị, làm gián đoạn hoạt động kinh tế và buộc một lượng lớn người dân phải rời bỏ đất nước. Tổng thống Azali Assouani, người đã tái đắc cử nhiệm kỳ thứ ba vào năm 2016, đã thực hiện các cải cách cơ cấu và một số chương trình xóa đói giảm nghèo. Tuy nhiên, bất ổn chính trị vẫn tiếp diễn, tài chính bị phân mảnh, và tình trạng mất điện kéo dài khiến hoạt động kinh doanh trở nên bất khả thi.
Trên đây là tổng hợp thông tin những quốc gia nghèo nhất thế giới. Hi vọng bài viết này đã mang đến cho bạn những thông tin hữu ích!
